یکی از ابزارهای مدل همت برای تحقیق رویکرد توانمندسازی، زنگی به نام زنگ مهارت است. در زنگ مهارت دانش آموزان بسته به علاقه خود اقدام به انتخاب رشته میکنند
نگاه کلی
معمولا مهارت هایی که به دانش آموزان ارائه می شود، مرتبط با دروس اصلی دانش آموزان اما در عین حال متفاوت از آنها است. به عنوان مثال همه بچه ها در زنگ ورزش رسمی مدرسه مهارت های والیبال، بسکتبال، هندبال و … را تجربه می کنند. اما کلاس هایی مثل رزمی و تیراندازی در زنگ مهارت ارائه می شود و فقط دانش آموزان علاقمند در آن شرکت می کنند.
در دبیرستان همت، هر سال زنگ مهارت در پنج دوره (چهار دوره در سال تحصیلی و طرح تابستانی) برنامه ریزی میشود.
در هر دوره دانش آموزان در سال تحصیلی یک مهارت و در تابستان حداقل دو مهارت انتخاب میکنند. به این ترتیب هر دانش آموز در یک سال حداقل ۶ مهارت مختلف (و در مجموع سه سال، حداقل ۱۶ مهارت) را می تواند تجربه کند.
معمولا ابتدای هر نیمسال یک تمایل سنجی از دانش آموزان به عمل می آید تا مشخص شود، دانش آموزان به چه مهارت هایی بیشتر علاقه و نیاز دارند. سپس از بین این مهارت ها هر دوره، به طور متناسب تعدادی مهارت به دانش آموزان پیشنهاد می شود تا اولویت خود را مشخص کنند و نهایتا در یک مهارت شرکت کنند.
اصول کلی
- پوشش حداکثری محتوای کتب درسی کار و فناوری، هنر و تفکر و سبک زندگی و ارتباط مناسب با دیگر کتب درسی در طراحی فعالیت ها لحاظ می شود.
- ظرفیت طرح های آموزش و پرورش از جمله ایران مهارت و بوم مدرسه در طراحی دروس مهارت استفاده می شود.
- کلاس مهارت ها فرآیند محور و محصول محور است و طراح آن معلمان و دانش آموزان خواهند بود.
- فعالیت ها متناسب با ویژگی ها و نیازهای جسمی، ذهنی، اجتماعی، عاطفی دانش آموزان و مقتضیات زمانی و مکانی تنظیم خواهد شد.
- فعالیت ها به گونه ای تنظیم میشود که بخشی از آموزش مستمر در سراسر زندگی باشد.
- فعالیت‌ها باید برای رقابت سالم و انتخاب آزاد فرهنگ سازی کند.
- فراگیران از طریق مشارکت در فعالیت ها فرآیند یاددهی– یادگیری را به شکل مطلوبی آغاز و ادامه خواهند داد.
- به فرصت های آموزش فردی و گروهی و تقویت روحیه خلاقیت و ابتکارات باید توجه شود.
- در این فعالیت ها باید به تفاوتهای فردی توجه شود تا در تطابق آن با علاقه و سلیقه های گوناگون، میل و رغبت را در دانش آموزان ایجاد کند.
- انتساب هر فعالیت به یک درس رسمی و انتقال نمره فعالیت به آن درس باعث می شود فعالیت به طور رسمی وارد برنامه درسی مدرسه شود.
سیاست های حاکم بر تهیه و تدوین فعالیت های مهارتی
کاهش تمرکز
از آنجا که ویژگی مهم این فعالیت ها تطابق داشتن با نیازها و شرایط دانش آموزان است که در شرایط متمرکز نمی توان به آن دست یافت بنابراین از طریق مشارکت دانش آموزان و طراحی به صورت تمایل سنجی و انتخاب مهارت، می توان به این هدف نائل آمد.
تقویت نقش دانش آموزان در برنامه ریزی و اجرا
مشارکت دانش آموزان در هر فعالیت یادگیری، صرفنظر از سایر ابعاد ارزنده آن در برگیرنده دو فایده مهم است:
الف) تسهیل فرآیند یادگیری
ب) آثار تربیتی ناشی از مشارکت
در فعالیت های مهارتی به نقش مشارکت و مسؤولیت پذیری دانش آموزان تأکید می شود و معلم تسهیل کننده خواهد بود.
افزایش مشارکت معلمان
نقش معلم در فرآیند یاددهی – یادگیری، نقش کلیدی است. مشارکت معلمان در تهیه فعالیت های در تهیه فعالیت های مکمل و مهارتی موجب رونق و غنای فکری و جذب دانش آموزان خواهد شد و با توجه به آنکه معلمان به طور مستمر با دانش آموزان ارتباط داشته و شناخت کافی از ویژگی ها و توانمندیها و نیازهای آنان دارند بنابراین در ترغیب آنان به انجام فعالیت های خاص و در هدایت استعدادهای آنان نقش ویژه ای را عهده دار می باشند که با تقویت و افزایش مشارکت معلمان نتایج سودمندی حاصل خواهد شد.
تقویت نقش والدین
جلب مشارکت والدین دانش آموزان موجب تسهیل اجرای فعالیت ها شده و موانع آن را از سر راه بر می دارد از سوی دیگر والدین، انگیزه حضور و مشارکت دانش آموزان را تقویت کرده و بی شک دستاوردهای عظیمی را به همراه خواهد داشت.
انتخاب مهارت
معمولا ابتدای هر نیمسال یک تمایل سنجی از دانش آموزان به عمل می آید تا مشخص شود، دانش آموزان به چه مهارت هایی بیشتر علاقه و نیاز دارند. سپس از بین این مهارت ها و دیگر مهارتهای آمده در طرح با نظر معلمین مدرسه برای هر دوره، تعدادی مهارت متنوع به دانش آموزان پیشنهاد می شود تا اولویت خود را مشخص کنند و نهایتا به انتخاب خود در یک مهارت شرکت کنند.